Historiek

Al in 1919 signaleerde de Antwerpse conservator Paul Buschmann de nood aan een onderzoeksinstituut voor oude Vlaamse kunst. Zijn opvolger Ary Delen trad dit idee bij en bepleitte de oprichting van een dergelijk centrum in de context van de wederopbouw van het Rubenshuis. In 1940 noemde hij dit gewenste onderzoekscentrum voor het eerst ‘Rubenianum’.

1942
Achter het Rubenshuis, dat volop in opbouw is, herkent men het historische Kolveniershof onder de 19de-eeuwse aanbouwsels. Het gebouw wordt prompt bestemd als de ideale locatie voor het toekomstige Rubenianum. Met dat oogmerk verwerft de stad Antwerpen het in 1948. 

1950
Frans Baudouin wordt de eerste conservator van het pas geopende Rubenshuis en heeft de ambitie om het Rubenianumproject snel te realiseren. Onder zijn leiding start het Rubenshuis met het aanleggen van een handbibliotheek en beelddocumentatie.

1959
Roger-A. d’Hulst en Frans Baudouin richten het Nationaal Centrum voor de Plastische Kunsten van de 16de en de 17de eeuw op met als doel het onderzoek naar de Vlaamse kunst te stimuleren en te publiceren. Sinds 2011 heet deze academische vereniging 'Centrum Rubenianum'.

1962
Na de dood van de Duitse Rubensexpert dr. Ludwig Burchard in 1960 slaagt Frans Baudouin erin diens indrukwekkende bibliotheek en documentatie voor de stad Antwerpen te verwerven. De stad aanvaardt de voorwaarde van Burchards erfgenamen om zijn levenswerk postuum te realiseren: het latere Corpus Rubenianum Ludwig Burchard. Bij overeenkomst wordt deze opdracht uitbesteed aan het Centrum Rubenianum.

1963
Vanuit Londen komen drie containers met daarin de wetenschappelijke bibliotheek en het archief van Ludwig Burchard aan in de Antwerpse haven. Deze aankomst markeert de eigenlijke start van het Rubenianum als afzonderlijke stadsdienst, voorlopig ondergebracht in het Museum Smidt van Gelder. De leeszaal- en de collectiewerking gaan van start en het Nationaal Centrum voor de Plastische Kunsten van de 16de en de 17de eeuw neemt zijn intrek in dezelfde kantoren.

1968
Het eerste deel van het Corpus Rubenianum Ludwig Burchard verschijnt.

1981
Na de eerstesteenlegging in 1975 is de restauratie van het Kolveniershof en de ernaast gelegen nieuwbouw klaar. Het Rubenianum verhuist naar zijn huidige locatie, die aan het Rubenshuis grenst.

2012
De start van een langdurige samenwerking met het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis betekent de overgang van het analoge documentatiewerk naar online werkprocessen. 

2013
Het Rubenianum viert zijn vijftigste verjaardag met de studiedag Picturing Ludwig Burchard (1886-1960). A Rubens Scholar in Art-Historiographical Perspective. In 2015 verschijnt het boek dat daar de neerslag van vormt.